Wednesday, October 28, 2009

Ρουμανια- Παρουσιαση του Πολιτιστικου Προγραμματος "Ενας Ελληνας, δυο Ελληνες, τρεις Ελληνες ...η Βραΐλα"

http://diversitate-culturala-muzeulbrailei.ro/

Τα αποτελέσματα ενός πρωτοπόρου πολιτιστικού προγράμματος, με τίτλο "Ένας Έλληνας, δύο Έλληνες, τρεις Έλληνες …η Βραΐλα", παρουσιάζονται στις 31 Οκτωβρίου στο Μουσείο της Βραΐλας. Το όλο πρόγραμμα πραγματοποιήθηκε με την υποστήριξη της Διαχείρισης του Εθνικού Πολιτιστικού Ταμείου του Υπουργείου Πολιτισμού της Ρουμανίας, σε συνεργασία με την ιστορική Ελληνική Κοινότητα και το Νομαρχιακό Συμβούλιο Βραΐλας.

Η έρευνα, που είναι αφιερωμένη στη συμβολή των Ελλήνων, που επηρέασαν αποφασιστικά την οικονομική και πολιτιστική ιστορία της πόλης της Βραΐλας, όπου σήμερα ζουν περίπου 2.000 ομογενείς, τρίτης και τέταρτης γενιάς, συσπειρωμένοι στην Ελληνική Κοινότητα, θα αποτελέσει την υποδομή για το Κέντρο Πολιτισμικής Ποικιλομορφίας Βραΐλας, που θα εγκαινιαστεί την ίδια ημέρα, σε χώρο που προσφέρεται από το Μουσείο της πόλης.

Στο πλαίσιο της εκδήλωσης θα παρουσιαστεί το βιβλίο με τα πορίσματα της έρευνας, όπως και η ιστοσελίδα «Πολιτιστική Ποικιλομορφία» και ο εικονικός χάρτης «Αστικά στοιχεία, μαρτυρίες της επίδρασης του ελληνικού πολιτισμού στην πόλη της Βραΐλα», όπου αποτυπώνονται τα σημαντικότερα μνημεία που χτίστηκαν από Έλληνες στην Ρουμανική αυτή πόλη. Θα προβληθούν, επίσης, τα ντοκιμαντέρ: «Ένας Έλληνας, δύο Έλληνες, τρεις Έλληνες …η Βραΐλα» και «Αναμνήσεις…Αναμνήσεις».

Οι κύριες πηγές της έρευνας, μέχρι σήμερα, είναι μερικές από τις πολυτιμότερες εκδόσεις και άρθρα, που έχουν δημοσιευθεί στη Ρουμανία ή στο εξωτερικό, το αρχείο της Ελληνικής Κοινότητας Βραΐλας, αρχεία άλλων οργανώσεων, προσωπικά αρχεία κ.ά..

"Η υλοποίηση του προγράμματος θα συμβάλλει καθοριστικά στην τόνωση του ελληνικού στοιχείου, που σήμερα παίρνει δικαιωματικά τη θέση που του αξίζει", επισημαίνει σε δηλώσεις του στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, από τη Βραΐλα ο 36χρονος πρόεδρος της Ελληνικής Κοινότητας, Χαράλαμπος Καραβίας. Και συνεχίζει: "Καθοριστική ήταν η συμβολή του φιλέλληνα διευθυντή του Μουσείου Βραΐλας, Ιονέλ Κάντεα. Προσπαθούμε να βγάλουμε στην επιφάνεια και να αξιολογήσουμε πληροφορίες και στοιχεία για τη σημαντική παρουσία των Ελλήνων στη Βραΐλα, ιστορία που δεν έχει τύχει μέχρι σήμερα αντικείμενο σοβαρής μελέτης"

Ιστορικά στοιχεία

Η Βραΐλα, ένα παραδουνάβιο λιμάνι στη βορειοανατολική Βλαχία, ιδρύθηκε μάλλον στα τέλη του 14ου αιώνα, πολύ κοντά στο άλλο σημαντικό λιμάνι της περιοχής, το Γαλάτσι. Η προνομιακή θέση κατέστησε την πόλη ένα εξαιρετικά αξιόλογο ναυτιλιακό και εμπορικό κέντρο. Το 1540 κατακτήθηκε από τους Οθωμανούς, που την οχύρωσαν και εγκατέστησαν ισχυρή φρουρά.

Στις αρχές του 19ου αιώνα, στην πόλη κατοικούσαν Τούρκοι, Ρουμάνοι, και πολλοί Έλληνες, κυρίως έμποροι, Αρμένιοι και Εβραίοι. Από τις αρχές του 1830 εγκαθίστανται στην πόλη αρκετοί ακόμα Έλληνες, που ήταν, βασικά, έμποροι και τεχνίτες, οι οποίοι γρήγορα κυριάρχησαν στην οικονομική ζωή της πόλης.

Ο αριθμός των Ελλήνων, κατά το δεύτερο μισό του 19ου αιώνα, έφτανε τις 5.000, περίπου το 10% των κατοίκων της πόλης, που ήδη είχε καταστεί το μεγαλύτερο λιμάνι της χώρας και αξιόλογο βιομηχανικό κέντρο.

Κυρίαρχη ήταν η παρουσία των Ελλήνων στην αλευροβιομηχανία. Αρκεί να αναφέρουμε ότι, από τους πέντε σύγχρονους μύλους της πόλης, το 1896, οι τέσσερεις ανήκαν σε Έλληνες (Αδελφών Γαλιατσάτου, Ιωάννη Μήλλα και Υιού, Χριστοφοράτου). Οι ελληνικοί αλευρόμυλοι ήταν από τους πλέον εκσυγχρονισμένους της Ρουμανίας και σε αντίθεση με τις αλευροβιομηχανίες του Βουκουρεστίου, προσανατολίζονταν στις εξαγωγές. Μέχρι τις παραμονές του Α' Παγκοσμίου Πολέμου είχαν ιδρυθεί και άλλες μονάδες, όπως η αλευροβιομηχανία του Παναγή Βιολάτου και εκείνη των Λυκιαρδόπουλου-Βαλεριανού, που ήταν και η μεγαλύτερη σε όλη τη Ρουμανία.

Ναυτιλία

Καθ' όλη την οθωμανική περίοδο η Βραΐλα ήταν μία αξιοσημείωτη εμπορική "σκάλα", κυρίως ως λιμάνι εξόδου των δημητριακών και άλλων αγροτικών προϊόντων. Το 1837, ο αριθμός των πλοίων που είχαν καταπλεύσει στο λιμάνι έφτασε τα 448. Τα πλοία με ελληνική σημαία, κατείχαν την ισχυρότερη θέση στο εμπόριο. Μεταξύ των σημαντικών Ελλήνων εμπόρων ήταν οι Α. Πετάλας, Θ. Φάραγγας και I. Λυκιαρδόπουλος.

Η μεγάλη ανάπτυξη που γνώρισε το εξαγωγικό εμπόριο σιτηρών, από τα μέσα του 19ου αιώνα, καθώς και τα κεφάλαια που συγκέντρωσαν οι Έλληνες έμποροι και πλοιοκτήτες, συνετέλεσαν ώστε η Βραΐλα, όπως και η ευρύτερη περιοχή του Δούναβη μαζί με τις ελληνικές παροικίες της Αζοφικής, να καταστεί ο χώρος όπου επιτεύχθηκε η μετάβαση από την ιστιοφόρο ναυτιλία στην ατμοκίνητη. Κεφαλλονίτες και Ιθακήσιοι πλοιοκτήτες, όπως οι αδελφοί Σταθάτου, ο Ιωάννης Θεοφιλάτος, ο Ε. Βλασσόπουλος, καθώς και οι Ανδριώτες Εμπειρίκοι, εκμεταλλευόμενοι τους δεσμούς τους με μεγαλέμπορους, συνήθως Χιώτες, της προηγούμενης γενιάς (Σεκιάρης, Ροδοκανάκης), συγκρότησαν το "Ιόνιο Δίκτυο" και κατόρθωσαν, κατά τις δύο τελευταίες δεκαετίες του 19ου αιώνα, να αποκτήσουν πολλά ατμόπλοια και κυρίαρχη θέση στο τομέα αυτό.

Ο κατ' εξοχήν χώρος, όπου δραστηριοποιήθηκαν οι Έλληνες της Βραΐλας, ήταν, ωστόσο, τα ποταμόπλοια. Μερικοί από τους μεγαλύτερους ιδιοκτήτες ποταμοπλοίων (σλεπίων) ήταν οι Έλληνες Μανουήλ Ζ. Χρυσοβελώνης, Αδελφοί Σταθάτου, Όθων Σταθάτος και πολλοί άλλοι.

Ελληνική κοινότητα-εκκλησία

Η Ελληνική Κοινότητα Βραΐλας ιδρύθηκε το 1863, με σκοπό να συσπειρώσει τους περίπου 5.000 Έλληνες και να κτίσει κατ΄ αρχήν ελληνική εκκλησία. Τα εγκαίνια του ναού του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου έγιναν το 1872. Η γλώσσα της θείας λατρείας θα ήταν πλέον η ελληνική και οι ιερείς Έλληνες, ενώ η διοίκηση εν γένει θα ήταν ευθύνη επιτροπής εκλεγόμενης από τα μέλη της ελληνικής κοινότητας. Αρχιτέκτονας της εκκλησίας ήταν ο καταγόμενος από την Προύσα Αβραάμ Ιωαννίδης, ενώ ανάμεσα στους ζωγράφους που φιλοτέχνησαν τις τοιχογραφίες, ξεχώριζε ο Κεφαλλονίτης Κωνσταντίνος Λιβαδάς-Λιώκης.

Η Κοινότητα είχε να επιδείξει σπουδαίο κοινωνικό έργο, φροντίζοντας και για την παροχή ιατροφαρμακευτικής βοήθειας σε εκατοντάδες Έλληνες.

Εκπαίδευση

Ξεχωριστή μνεία πρέπει να γίνει στο παρθεναγωγείο της πόλης, που ιδρύθηκε στα 1866, χάρη στη δωρεά του Ανδριώτη ηγουμένου της μονής του Hurez, Χρύσανθου Πενέτη. Ένας από τους όρους της δωρεάς καθόριζε ότι, στο σχολείο θα διδάσκεται και η ελληνική γλώσσα.

Στα τέλη της δεκαετίας του 1860 ιδρύθηκαν, χάρη στην πρωτοβουλία ελληνικών συλλόγων, κατώτερο αρρεναγωγείο και παρθεναγωγείο, που φρόντιζε για τους άπορους "ελληνόπαιδες". Τα σχολεία αυτά, που μετατράπηκαν σε κοινοτικά στις επόμενες δεκαετίες, δεν ήταν τα μόνα ελληνικά σχολεία, καθώς στη Βραΐλα, μέχρι και τις αρχές του 20ού αιώνα, ιδρύθηκαν πάρα πολλά ελληνικά ιδιωτικά σχολεία, τόσο θηλέων, όσο και αρρένων. Κάποια από αυτά διακρίνονταν για το υψηλό τους επίπεδο, ενώ διέθεταν και γυμνασιακές τάξεις, όπως το λύκειο "Πρόοδος", που ιδρύθηκε στα 1898, καθώς και η σχολή του Γεώργιου Χρυσοχοϊδη.

Προβλήματα αντιμετώπισαν τα ελληνικά σχολεία, όπως άλλωστε και όλη η ελληνική κοινότητα το 1905, όταν λόγω της κρίσης στις ελληνορουμανικές σχέσεις, η κυβέρνηση όξυνε τη στάση της και προχώρησε στο κλείσιμο σχεδόν όλων των ελληνικών σχολείων στην πόλη. Μόλις το 1910 επαναλειτούργησε το κοινοτικό αρρεναγωγείο, ενώ τις παραμονές του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου συστάθηκε και παρθεναγωγείο.

Σύλλογοι

Στη Βραΐλα συστάθηκαν πολλοί ελληνικοί σύλλογοι, κυρίως φιλεκπαιδευτικοί και φιλανθρωπικοί, που είχαν ως πρότυπό τους τον Ελληνικό Φιλολογικό Σύλλογο Κωνσταντινουπόλεως και επιδίωξαν να διαδώσουν τα ελληνικά γράμματα στα κατώτερα στρώματα της ελληνικής παροικίας.

Συγκεκριμένα, το 1869 συστάθηκαν ο "Ελληνικός Φιλόμουσος Σύλλογος Βραΐλας" και ο "Φιλανθρωπικός Σύλλογος της εν Βραΐλα Ελληνικής Υπαλληλίας ο Ερμής". Ο πρώτος ίδρυσε παρθεναγωγείο, ενώ ο δεύτερος αρρεναγωγείο. Στα τέλη του 19ου αιώνα, με την ανάληψη από τις Αρχές της κοινότητας της ευθύνης για τα σχολεία που είχαν ιδρύσει, οι φιλεκπαιδευτικοί σύλλογοι οδηγήθηκαν σταδιακά στο μαρασμό.

Αξιοσημείωτες ήταν και οι δύο "αδελφότητες" (Πρόοδος, Ένωσις), που ιδρύθηκαν στα μέσα της δεκαετίας του 1870, όσο και η Αλληλοβοηθητική Αδελφότητα του εν Βραΐλας Φιλομούσου Συλλόγου, που συστάθηκε το 1890 και λειτουργούσε μέχρι και τα μεσοπολεμικά χρόνια, κυρίως χάρη στη συνδρομή των μεσαίων στρωμάτων της ελληνικής παροικίας.

Εκδοτική δραστηριότητα

Η θέση της Βραΐλας στο χώρο του ελληνικού βιβλίου ήταν σημαντική, καθώς στην πόλη λειτουργούσε, στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα, το πλέον δραστήριο ελληνικό τυπογραφείο της Ρουμανίας, το "Τυπο-Λιθογραφείο Περικλέους Μ. Πεστεμαλτζιόγλου". Ο συγκεκριμένος εκδότης, δραστήριο μέλος και της ελληνικής κοινότητας, τύπωσε πλήθος βιβλίων (στη ρουμανική και ελληνική γλώσσα), όπως και διάφορες εφημερίδες. Από τις αρχές του 20ου αιώνα η ελληνική παρουσία μειώνεται, μολονότι λειτουργεί το τυπογραφείο του "Έθνους".

Μαζική φυγή των Ελλήνων το 1950-1951

Την περίοδο 1950-1951, επέρχεται ο μαρασμός της ελληνικής παροικίας, όταν περίπου το 50% των Ελλήνων της Βραΐλας προτιμούν να εγκαταλείψουν την πόλη, λόγω της αλλαγής του καθεστώτος. Άλλοι έφυγαν στην Ελλάδα, άλλοι στην Αυστραλία ή στην Αμερική, αφήνοντας πίσω τους, αναγκαστικά, όλο το βιός τους. Μία από τις συνέπειες ήταν το οριστικό κλείσιμο των ελληνικών σχολείων.

No comments:

Post a Comment